Tynk to najstarsze i najpopularniejsze wykończenie elewacji domów murowanych. Jednak zarówno przygotowaniem, jak i wykonaniem współczesne tynki - zarówno grubo-, jak i cienkowarstwowe - różnią się od tych sprzed tynki zewnętrzneNiezmiennie od lat tynk to najpopularniejszy sposób na wykończenia elewacji. Współczesne rozwiązania niczym jednak nie przypominają mało atrakcyjnych wypraw wierzchnich sprzed lat. Postęp technologiczny sprawił, że architekci, inwestorzy i wykonawcy mają dziś do dyspozycji całą gamę produktów, dzięki którym mogą wypływać na szerokie wody „kreatywności” i osiągać najrozmaitsze efekty na systemach jedyną ochronę muru stanowiły nakładane w grubej warstwie tradycyjne tynki mineralne, które tak jak beton przygotowywało się samodzielnie na placu budowy. Nie zapewniały one jednak odpowiedniej izolacji cieplnej. Wraz ze wzrostem cen energii grzewczej oraz świadomości ekologicznej zaczęto poszukiwać sposobów na poprawę efektywności energetycznej budynków. W efekcie nowym standardem stało się ocieplanie ścian zewnętrznych styropianem bądź wełną mineralną celem zapobiegania ucieczce ciepła z domu. Dziś systemy ETICS można spotkać na większości budynków, a ich wykończenie stanowią najczęściej gotowe do użycia cienkowarstwowe tynki strukturalne barwione w bogatej kolorystyce, na czym zyskują walory dekoracyjne elewacji i tysiące kolorów tynków elewacyjnych! Co więcej, współczesna technologia pozwala tworzyć produkty, dzięki którym ściany zewnętrzne mogą indywidualnie oddziaływać nie tylko barwą, lecz także strukturami tynkuFot. LakmaTynki tradycyjne i cienkowarstwoweZewnętrzne tynki tradycyjneTynki tradycyjne są grube i mocne, dobrze więc chronią ściany przed uszkodzeniami oraz poprawiają ich izolacyjność akustyczną, a ciepłochronne - też cieplną (są to zaprawy cementowo-wapienne z dodatkiem lekkich wypełniaczy mineralnych lub kuleczek styropianowych). Tradycyjne tynki nadal stosuje się do wykańczania ścian jedno- i trójwarstwowych (nanosi się je bezpośrednio na mury) lub do renowacji starych tynków. Na gładkie ściany jednowarstwowe można nanosić je w wersji pocienionej (10 mm). Aby poprawić wygląd tynku tradycyjnego, czasem pokrywa się jego powierzchnię tynkiem tynk grubowarstwowy można sporządzić bezpośrednio na budowie, samodzielnie odmierzając składniki, albo kupić fabrycznie przygotowaną mieszankę, trwalszą i łatwiejszą do nanoszenia, o większej wodoodporności i paroprzepuszczalności. Rodzaj tynku dobiera się do konkretnych cementowe są trudno obrabialne, ale za to bardzo mocne. Stosuje się je w miejscach narażonych na uszkodzenia mechaniczne i cementowo-wapienne są mniej wytrzymałe i odporne na wilgoć niż cementowe, ale łatwiejsze do nakładania. Mają też większą wapienne stosuje się obecnie bardzo rzadko. Nie są zbyt odporne na uszkodzenia, za to nadają się do nanoszenia na stare cienkowarstwoweTo obecnie najpopularniejszy materiał do wykańczania ocieplanych elewacji (system ETICS); można też wykańczać nimi ściany jednowarstwowe. Właściwości tynku cienkowarstwowego zależą od rodzaju użytego w nim spoiwa. Materiał ten daje bardzo dużo możliwości - tynki dostępne są w bogatej ofercie kolorystycznej. Wybór tynku nie powinien jednak polegać tylko na dobraniu jego koloru (ewentualnie faktury) - choć wielu inwestorów ogranicza się jedynie do budujemy ściany dwuwarstwowe, wybór tynku zależy od rodzaju materiału termoizolacyjnego. Jeżeli jest nim styropian, to na elewację można wybrać dowolny tynk. Nie ma znaczenia, czy będzie on mniej czy bardziej paroprzepuszczalny, ponieważ w ocieplonej ścianie to styropian jest największą barierą, jaką może napotkać para wodna. Jeżeli natomiast ocieplamy wełną mineralną - jest mniej możliwości. Na wełnie nie wolno bowiem układać tynków akrylowych, czyli tych najmniej ściana jest nieocieplona (jednowarstwowa), to warto sprawdzić u producenta bloczków lub pustaków, jaki rodzaj tynku do nich dwuwarstwowa z tynkiemRys. Wawrzyniec ŚwięcickiKolorystyka tynków mineralnych i silikatowych jest uboższa i mniej nasycona niż akrylowych i silikonowychFot. Ziel BrukRodzaje tynków zewnętrznych: właściwości i cenyTynki mineralne. Ich spoiwem jest cement z dodatkiem polimerów poprawiających przyczepność. Są paroprzepuszczalne, odporne na wysoką temperaturę, łatwe do układania, mało odporne na zabrudzenia. Kolory: białe lub pastelowe. Najtańsze z tynków cienkowarstwowych - kosztują około 50 zł/25 akrylowe. Ich spoiwem są żywice akrylowe. Są elastyczne, o dobrej przyczepności, bardzo niskiej nasiąkliwości, niskoparoprzepuszczalne (nie można ich stosować na wełnie mineralnej), odporne na czynniki atmosferyczne, zabrudzenia i uszkodzenia. Kolory mogą być dowolne (białe są znacznie tańsze niż kolorowe). Za 25 kg tynku akrylowego trzeba zapłacić około 120 silikatowe. Ich spoiwem jest szkło wodne potasowe z dodatkiem plastyfikatorów. Są wysokoparoprzepuszczalne, elastyczne, odporne na czynniki atmosferyczne i rozwój mikroorganizmów. Dostępne są głównie w jasnych, pastelowych kolorach; polecane przy renowacji obiektów zabytkowych. Ich cena to - około 150 zł/25 silikonowe. Ich spoiwem jest żywica silikonowa. Są wysokoparoprzepuszczalne, o dużej hydrofobowości (nie wsiąka w nie woda), bardzo odporne na zabrudzenie (same się oczyszczają w czasie deszczu) i płowienie. Dostępne w dowolnych kolorach. Najdroższe z tynków cienkowarstwowych - zapłacimy za nie powyżej 150 zł/25 też o farbach elewacyjnychKolorowe tynki silikonowe i akrylowe są odporne na płowienie, jednak na mocno nasłonecznionych elewacjach lepiej nie stosować zbyt intensywnych barwFot. BolixTynki zewnętrzne: kolory i fakturyKolor tynkuKolor tynku w pewnym stopniu zależy od rodzaju spoiwa - kolorystyka tynków mineralnych i silikatowych jest uboższa niż akrylowych i silikonowych. Jeśli więc zależy nam na bardziej nasyconych kolorach elewacji, wybierzmy barwne akryle i silikony lub białe tynki mineralne, które później zostaną zasada doboru kolorów jest taka: na mocno nasłonecznionych elewacjach nie należy stosować kolorów ciemnych, gdyż takie powierzchnie bardzo się nagrzewają, co może powodować zniszczenie tynku. Nie powinno się też wykańczać ich tynkami kolorowanymi pigmentami organicznymi, gdyż mogą one blaknąć na Najlepiej jednorazowo kupić tynk na całą elewację. Sposoby dozowania pigmentów powodują bowiem, że tynki z różnych partii produkcyjnych różnią się kolorystycznie między sobą. Olbrzymia ilość kolorów tynków cienkowarstwowych oferowana w firmowych paletach barw powoduje, że większość z nich jest dostępna tylko na zamówienie. Od ręki kolorowe produkty można dostać w punktach mających mieszalniki. Jeśli zechcemy z mieszalnika skorzystać w sezonie budowlanym, i tak będziemy musieli poczekać kilka tynkuFaktura tynku zależy od zawartego w nim kruszywa (jego ilości, wielkości i rozmiaru ziaren) oraz sposobu zatarcia. Oprócz najpopularniejszych faktur - nakrapianej, rustykalnej i mozaikowej - można też zrobić tynk, który będzie do złudzenia przypominał powierzchnię drewna, metalu, cegły lub zewnętrzny baranek lub kornikBaranek i kornik to dwie najczęściej spotykane faktury tynków cienkowarstwowych w systemach ociepleń. Pierwsza z tych propozycji daje widoczny efekt mniejszego bądź większego uziarnienia równomiernie rozłożonego na elewacji, druga natomiast pozwala uzyskać efekt żłobień. W zależności od składu i oferowanych właściwości, do wyboru mamy tynki silikonowe, silikatowe, silikatowo-silikonowe, a także akrylowe i zewnętrzny modelowany Warto wiedzieć, że baranek i kornik to nie jedyne opcje, jakie mamy do wyboru decydując się na wykonanie cienkowarstwowej wyprawy wierzchniej na elewacji. Poszukując innych możliwości, warto rozważyć tynk modelowany jak np. Baumit CreativTop, który w zależności od wariantu uziarnienia oraz zastosowanej techniki nakładania pozwala tworzyć dowolne struktury na elewacji i osiągać niezwykłe efekty dekoracyjne. Przy jego użyciu z powodzeniem uzyskamy takie faktury jak wałkowanie, zacieranie, szlamowanie, szpachlowanie, grube ziarno czy gładź. To jednak dopiero początek możliwości, jakie ma do zaoferowania tynk modelowany. Z pomocą tego uniwersalnego rozwiązania z powodzeniem możemy uzyskać na elewacji np. efekt drewnianej deski, cegły klinkierowej, betonu architektonicznego, kamienia czy nawet mozaikowyFot. BaumitTynk zewnętrzny mozaikowyTynk zewnętrzny mozaikowy, kamyczkowy czyli marmolitCoraz częściej do głosu w projektach architektonicznych dochodzą również tynki mozaikowe, zwane także kamyczkowymi lub marmolitem. Wysoka odporność na działanie niekorzystnych warunków atmosferycznych oraz uszkodzenia mechaniczne sprawiły, że od lat są częstym gościem w obrębie takich elementów architektonicznych jak np. cokoły, podmurówki, filary, gzymsy, pilastry czy ogrodzenia. Coraz częściej jednak można spotkać całe elewacje wykończone tynkiem mozaikowym. To zasługa stale rozwijanego wzornictwa, któremu towarzyszą coraz ciekawsze efekty wizualne. Oprócz klasycznych, dobrze znanych wzorów są dostępne również takie, które dzięki odpowiednio dobranej kolorystyce i dodatkom w postaci płatków miki mogą stanowić alternatywę dla drogiego kamienia dekoracyjnego. I tak np. Baumit MosaikSuperfine na bazie drobnych piasków kwarcowych może z powodzeniem imitować barwę i strukturę granitu, piaskowca, bazaltu, gnejsu czy trawertynu, a Baumit MosaikTop odwzorowywać wygląd skalnych bloków z różnych zakątków tynkówFot. BolixFaktury tynków zewnętrznychTynk imitujący inne materiałyFot. BaumitTynki imitujące inne materiałyTynk może naśladować inne materiały: deski, beton, metalOprócz faktury nakrapianej czy rustykalnej można zdecydować się na tynk, który będzie do złudzenia przypominał powierzchnię drewna, metalu, cegły lub kamienia. Imitacja może być na tyle udana, że ścianie trzeba się przyglądać z bliska, żeby zauważyć różnicę. Modelowany tynk dekoracyjny można stosować na systemy ociepleń, a także na stare i nowe mineralne tynki, masy szpachlowe oraz na - różne faktury, imitujące inne materiałyFot. BaumitTynk naśladujący inne materiały: klinkier, drewno, kamieńDom, który powstał według projektu Orion III wygląda klasycznie i skromnie. Od projektu różnią go detaleFot. pracownia Dobre Domy Flak & AbramowiczRodzaj tynku a usytuowanie domuTynk na domu w sąsiedztwie zieleniJeśli w okolicy domu znajduje się teren zielony (las, park albo zbiornik wodny), istnieje duże prawdopodobieństwo, że na elewacji szybko pojawią się zabrudzenia organiczne, czyli tynki będą się "zazieleniać". Lepiej więc wybrać tynki mineralne lub silikatowe, które mają silny odczyn alkaliczny, uniemożliwiający rozwój mikroorganizmów. Tynki akrylowe i silikonowe mają w swoim składzie związki organiczne, będące pożywką dla grzybów i mchów. Wprawdzie dodawane są do nich biocydy ograniczające możliwość rozwoju mikroorganizmów, ale przy dużym nasyceniu powietrza zarodnikami i - co ważniejsze - przy dużej wilgoci, która towarzyszy zawsze skupiskom zieleni, mogą być one ochroną tynków akrylowych i silikonowych przed korozją biologiczną może być ich niska nasiąkliwość (tynki mineralne i silikatowe tej właściwości nie mają). Należy pamiętać, że samo zastosowanie tynków mineralnych i silikatowych nie zagwarantuje nam, że elewacja nie będzie obrastać zielonym nalotem. Stały dopływ wilgoci, wynikający na przykład z braku obróbek blacharskich, na pewno spowoduje zazielenienie, bez względu na rodzaj zastosowanego na domu przy ruchliwej ulicyJeśli dom znajduje się przy drodze lub innym "źródle" stałego zabrudzenia, to najbardziej odpowiedni będzie tynk akrylowy lub silikonowy. Są to tynki, które najłatwiej utrzymać w czystości. Brudzą się tylko powierzchniowo i łatwo je wyczyścić, bo utworzona przez nie powłoka jest odporna na szorowanie. Z tynków silikonowych mniejsze zabrudzenia usuwają się same (zmywa je padający deszcz) - dlatego też tynki te nazywa się "samoczyszczącymi". Ma to związek z ich bardzo niską porównania, tynki mineralne i silikatowe są tynkami nasiąkliwymi (nasiąkanie ograniczane jest w nich tylko poprzez dodatki hydrofobowe). Dlatego na wyprawach z nich utworzonych, oprócz zabrudzeń powierzchniowych, pojawiają się również strukturalne, trudne do usunięcia. Przy tego typu zabrudzeniach nie należy czyścić elewacji myjką wysokociśnieniową, bo może to doprowadzić do uszkodzenia mechanicznego tynku. Tam, gdzie nie można skorzystać z mycia pod ciśnieniem, konieczne będzie odmalowanie wiedzieć, że jeśli dom stoi przy drodze o dużym natężeniu ruchu ciężkich samochodów, zastosowanie tynków akrylowych i silikonowych jest uzasadnione również z innego względu. Zawierają one bowiem polimery, które sprawiają, że tynki te są w pewnym zakresie elastyczne, co pośrednio ma znaczenie przy przenoszeniu drgań od ruchu więcej o czyszczeniu elewacji